Heilige Kilianus

De Apostel van Frankenland en zijn Erfenis in Oensel

foto: Lutz Marten

Beeld van Heilige Kilianus met ‘gouden zwaard’ in de Beierse stad Würzburg

De heilige Kilianus, een Ierse monnik en mis­sio­na­ris, leeft voort in de ge­schie­de­nis als de ‘Apostel van Frankenland’. Geboren rond het jaar 640 in Ierland, trekt Kilianus met een aantal volgelingen naar het vasteland van Europa om het chris­ten­dom te ver­sprei­den. Zijn reis leidt hem naar het hui­dige Duits­land, waar hij in de stad Würzburg het geloof predikt onder de hei­dense Franken.

Kilianus staat bekend om zijn vurige preken en zijn vastbera­den­heid om de lokale bevol­king te bekeren tot het chris­ten­dom. Zijn succes is echter niet zon­der risico's. De lokale hertog, Gozbert, bekeert zich welis­waar tot het chris­ten­dom, maar de ijver waar­mee Kilianus de hei­dense gebruiken bestrijdt, leidt uit­ein­delijk tot zijn marte­laar­schap. Op 8 juli 689 wordt hij, samen met zijn metgezellen Colmán en Totnanus, te Würzburg vermoord op bevel van hertogin Geilana, die zich bedreigd voelt door zijn invloed.

Patroon van o.a. lakenwevers

Kilianus geldt in het alge­meen als patroon van lakenwevers, kuipers en wijn­bouwers. Hij wordt aan­ge­roe­pen bij onder andere oogziekten, reuma en jicht. Kilianus is patroon van Frankenland en van de Duitse ste­den Heil­bronn en Würzburg. Hij wordt vaak afge­beeld als bis­schop (staf, mijter, tabberd) met palmtak en zwaard (mar­tel­werktuig).

Kapel in Oensel

Hoewel Kilianus vooral bekend is in Duits­land, verspreidt zijn ver­ering zich door heel Europa. In Neder­land vin­den we een bij­zon­dere her­in­ne­ring aan deze heilige in het Gelderse Oensel, het buurt­schap dat aan de oost­kant tegen Zalt­bom­mel aan ligt. Hier staat ooit een kapel die gewijd is aan de heilige Kilianus. Deze kapel, een teken van de versprei­ding van zijn cultus, dient als een spi­ri­tu­eel toevluchtsoord voor de lokale bevol­king, die bescher­ming zoekt onder de schutse van de heilige.

In archieven wordt vermeld dat kanun­niken, koorgezellen en ‘scholieren’ van de Bommelse Sint Maartens­kerk in pro­ces­sie naar de Oenselse kapel trekken. Daarna volgen nog vele jaar­lijkse pro­ces­sies. De uit­ein­delijke verdwij­ning van de kapel houdt moge­lijk ver­band met het verzwelgen van het gehucht Oensel door de Waal.

Nalaten­schap

Hoewel de kapel van Kilianus in Oensel te­gen­woor­dig niet meer bestaat, blijft zijn nalaten­schap een be­lang­rijk onder­deel van het reli­gi­euze erf­goed van de regio. De heilige Kilianus wordt nog steeds vereerd als een symbool van geloof en vastbera­den­heid, zowel in Neder­land als daar­bui­ten.

We vieren de feest­dag van drie monniken: bis­schop Kilianus, pries­ter Colmán en diaken Totnanus op 8 juli.